Liefdesverdriet: De Gevolgen op het Gebied van Stresssymptomen, Fysieke Ongemakken en Seksuele Attitude en Gedrag
Vraagstelling. Op verzoek van Roel van Duijn ( http://www.liefdesverdriet.info ) is aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de gevolgen van liefdesverdriet. Het onderzoek is gericht op de vraag: hoe ernstig is liefdesverdriet? Eerder onderzoek op het gebied van (a) stresssymptomen, (b) fysieke ongemakken en (c) seksuele attitude en seksueel gedrag waren aanleiding voor het onderhavige onderzoek.
Uitvoering . De deelnemers zijn geworven onder eerstejaars psychologiestudenten aan de Universiteit van Amsterdam en via liefdesverdrietforums op internet. Er deden 154 personen aan het onderzoek mee, waarvan 122 vrouwen en 32 mannen. De gemiddelde leeftijd was bijna 24 jaar. Via internet vulden de deelnemers een vragenlijst in. Zij konden kiezen uit twee soorten vragenlijsten, namelijk (A) een voor mensen met liefdesverdriet vanwege een beëindigde relatie of (B) een voor mensen met liefdesverdriet vanwege een onbeantwoorde liefde. De twee vragenlijsten bestonden uit vragen over:
• stresssymptomen in de maand voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst,
• de verliefdheid zodat mensen zich konden inleven in hoe ze zich toen voelden,
• het liefdesverdriet na de beëindiging van de relatie of na de afwijzing door de beoogde geliefde,
• het liefdesverdriet in de maand voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst,
• de fysieke gezondheid in de maand voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst,
• de seksuele attitude en het seksueel gedrag,
• het geslacht en de leeftijd van de deelnemer.
Resultaten . De vragenlijsten (A) voor een beëindigde relatie en (B) voor een onbeantwoorde liefde bleken weinig verschillen op te leveren en zijn in de resultaten samengevoegd. De volgende resultaten zijn te melden:
• Mensen met veel liefdesverdriet hebben ook last van veel stresssymptomen. Dit lijkt een voor de hand liggend resultaat, maar in dit onderzoek is aangetoond dat hier sprake is van een sterk positief verband. Dit betekent dat hoe meer liefdesverdriet iemand heeft, des te meer last diegene heeft van stresssymptomen. Voor een deel van de deelnemers nadert het stressniveau dat wat na een trauma wordt ervaren. Men spreekt dan wel van een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS), een psychische aandoening. PTSS kan echter alleen vastgesteld worden wanneer er sprake is geweest van een abnormale menselijke ervaring waarbij iemand getuige of slachtoffer is geweest van de feitelijke of dreigende dood of ernstig fysiek letsel. Hiervan is bij liefdesverdriet geen sprake, maar uit dit onderzoek blijkt dat PTSS-symptomen zoals slaapproblemen, prikkelbaarheid of woede-uitbarstingen en concentratieproblemen zich wel voordoen bij liefdesverdriet. Bij PTSS zouden deze symptomen langer dan een maand moeten aanhouden. In dit onderzoek is alleen gevraagd naar de stresssymptomen die in de maand voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst aanwezig waren. Bij de helft van de ondervraagden bleken de stresssymptomen in meer of mindere mate aanwezig te zijn en in een kwart van de gevallen bleken deze symptomen zelfs in ernstige mate aanwezig te zijn. De stressstoornis bij liefdesverdriet lijkt in heftigheid op die na een trauma.
• Mensen zijn na de beëindiging van de relatie of na de afwijzing over het algemeen verdrietig en boos, maar daarnaast hebben ze ook last van veel fysieke ongemakken (psychosomatische klachten als hoofdpijn en buikpijn). Dit is een opvallend resultaat. De genoemde fysieke ongemakken zijn in enkele gevallen ernstig te noemen. In de maand voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst kwam hoofdpijn bij bijna eenderde van de ondervraagden voor en buikpijn bij ruim een kwart. Ook hier geldt dat naarmate meer liefdesverdriet ervaren wordt, des te meer last van fysieke ongemakken wordt gemeld.
• Mensen met veel liefdesverdriet staan minder open voor seksueel contact, ofwel ze hebben een meer behoudende seksuele attitude. Dit is een opmerkelijke bevinding aangezien uit eerder onderzoek naar liefdesverdriet na een echtscheiding bleek dat die mensen na een echtscheiding juist meer open stonden voor seksueel contact.
Conclusie . Uit deze resultaten kan geconcludeerd worden dat liefdesverdriet kan leiden tot ernstige verstoring van hoe mensen zich voelen en gedragen. Wanneer iemand liefdesverdriet heeft, kan hij/zij zich echt ziek voelen. Het zal in de praktijk echter niet vaak voorkomen dat mensen liefdesverdriet als reden opgeven om zich ziek te melden op het werk. Zij zullen bijvoorbeeld eerder zeggen dat ze zich grieperig voelen of last hebben van hun buik, hoofd, rug, etc. Liefdesverdriet kan dus een serieus probleem vormen soms jarenlang, niet alleen voor de persoon in kwestie maar ook voor diens omgeving.
Enkele beperkingen van het onderzoek moeten hier genoemd worden. Het is mogelijk dat mensen met liefdesverdriet de neiging hebben hun psychisch en fysiek leed te overdrijven. Dat is in dit onderzoek niet vastgesteld. Dit probleem vormt mogelijk een aanleiding voor nader onderzoek. Een vergelijking van het liefdesverdriet tussen mannen en vrouwen kon in dit onderzoek niet uitgevoerd worden omdat daarvoor het aantal mannen te gering was. Ook dit punt lijkt een goede aanleiding voor vervolgonderzoek. Tot slot moet opgemerkt worden dat de response op de uitnodiging aan het onderzoek deel te nemen minder groot was dan verwacht. De groep deelnemers kan niet in verband gebracht worden met een te omschrijven doelgroep. Ook dit punt kan in een vervolgonderzoek verbeterd worden met behulp van gepaste maatregelen.
Onderzoekers . Soleil Keeman , Erica Kinkel , Mendel Landweer , Wicher Meinema en Heleen Meisner
Supervisie . Harrie C.M. Vorst
Instituut . Universiteit van Amsterdam, Afdeling Psychologie, Programmagroep Psychologische Methodenleer
Datum . Februari 2008