Lie f desverdriet.info

OPZIJ
Januari 2007

Gefaald in de liefde?
Hoe genees je een gebroken hart
door Anke van Manschot


Veel mensen maken het mee: een mislukte relatie omdat je geliefde niet meer genoeg van je houdt. Niet zelden kampt de ‘gedumpte’ of ‘ingeruilde’ partner met zulke heftige emoties dat je kunt spreken van een gebroken hart. Hoe overwin je liefdesverdriet zonder dat je hart verhardt?

‘Kloten. Man weg. Koffers gepakt, verdwenen. Moest wel nog even zeggen dat ie tien jaar ongelukkig was geweest. En dat na elf jaar lang op z’n minst twee per week zeggen dat wij toch zo’n ideale combinatie waren. Zonder een beetje wreedheid kan het blijkbaar niet.’

Aldus begon wijlen Renate Rubinstein haar autobiografische boek Niets te verliezen en toch bang, over haar hartzeer als bedrogen vrouw. Ze noemde de verschrikking waarin ze was beland de ‘kleine hel’, de ‘dameshel’. Volgens de gerenommeerde schrijfster/columniste is rouwen om een levende geliefde nog erger dan treuren om een dode. ‘De weduwe lijdt, maar het is een zinvol lijden. (…) Ik ben vernederd.’

Bij liefdesverdriet komt behalve de pijn om het verlies inderdaad nog extra leed kijken. Het ego heeft een optater gehad. Daarnaast is het verleden door de liefdesbreuk bezoedeld geraakt. De herinneringen aan het samenzijn met je geliefde zijn niet meer onschuldig, zoals bij een weduwe.

Een op de drie huwelijken eindigt in een scheiding. Relaties tussen niet-gehuwden mislukken nog vaker. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek neemt de vrouw bij zeven van tien scheidingen de beslissing om weg te gaan en is het in een op de tien gevallen een gezamenlijk besluit. Er zijn dus meer verlaten mannen dan vrouwen, zou je op het eerste gezicht zeggen. Maar deze cijfers vertellen niet de hele waarheid. Want niet zelden blijkt een vrouw het voor gezien te houden nadat haar man is vreemdgegaan. Hij wil haar niet kwijt, maar zij kan na het bedrog niet meer met hem verder. Ook al hakt ze zelf die knoop door, toch zal zo’n vrouw kampen met liefdesverdriet en het gevoel gedumpt te zijn.

Wat is erger: bedrogen of ‘gewoon’ verlaten worden? ‘Ingeruild worden is erger,’ antwoordt Judy Queysen (51). Zij werkt mee aan de door Roel van Duijn opgerichte website www.liefdesverdriet.info, een digitaal platform voor mensen met een gebroken hart. Queysen hoort het niet alleen van lotgenoten, ze heeft het zelf twaalf jaar geleden ook ondervonden. Haar grote liefde, met wie ze negen jaar een relatie had, kwam steeds vaker beschonken en midden in de nacht thuis. Na lang aandringen bekende hij dat hij al maandenlang een verhouding had met een andere vrouw. ‘Ik kwam in een draaikolk van emoties terecht, steeds dieper en steeds kouder. Ik verdween voor mijn gevoel. Ik wilde dood.’
Ze pinkt een traan weg. ‘Ik krijg het nu nog benauwd als ik erover praat.’

‘Het is moeilijk om te generaliseren, maar verlaten worden vanwege een ander is denk ik toch het ergst,’ beaamt Lu Langeveld (59), psychologe en psycho- en relatietherapeute. ‘Zeker als er ook bedrog aan te pas kwam. Dan is het tapijt weggetrokken, je gevoel van veiligheid en vertrouwen in je medemens aangetast. Ingeruild worden is de meest openlijke vorm van afwijzing. Jij bent niet goed genoeg, een ander wel. En dat kan tot zeer verwarrende en complexe emoties leiden, waarbij oude pijnen uit de kindertijd worden opgerakeld. Want liefdesverdriet heeft vaak te maken met de verstoring van de illusie dat er één persoon is die alles goedmaakt wat je in je jeugd tekortkwam.’

Niet alleen bij overspel, bij alle soorten liefdesverdriet worden eventuele wonden uit het verleden weer opengereten. Oude pijn zoekt nieuwe pijn om zich te manifesteren. Lu Langeveld legt dat aan haar cliënten als volgt uit: ‘Als een kind emotioneel wordt verwaarloosd, en dus onveilig is gehecht, roept dat doodsangst op. Een kind is voor zijn overleven immers afhankelijk van zijn ouders.’

Wanneer je geen veilige jeugd hebt gehad, gaan heden en verleden door elkaar lopen als je de bons krijgt. Dan spelen die oude gevoelens van afgewezen zijn door je ouders opnieuw op. ‘Dat verklaart de heftige emoties, de diepe wanhoop, de machteloosheid en de razernij die met liefdesverdriet gepaard kunnen gaan. Dat kan zelfs tot moordlustige neigingen leiden, omdat iemand zich net als in zijn of haar kindertijd opnieuw bedreigd voelt in het bestaan.’

Onveilig gehechte mensen die dat niet hebben verwerkt, lopen wrang genoeg ook nog eens meer risico om verlaten te worden. ‘Als je in je jeugd geen onvoorwaardelijke liefde kreeg, zal je je eerder afhankelijk van je partner opstellen dan als je in een harmonieus gezin opgroeide. Je blijft dan naar erkenning hunkeren: houd je nog wel van mij.’ Of je gaat je partner anderszins zo claimen dat die het er benauwd van krijgt.

Klopt de ongeschreven regel: hoe korter de relatie, hoe milder het liefdesverdriet? ‘Ik zou eerder zeggen: hoe ongelukkiger je jeugd, hoe meer geraakt je zult zijn,’ antwoordt Langeveld. Daarnaast maakt het ook nog een wereld van verschil uit op wat voor manier je partner het uitmaakte. ‘Paul Simon heeft daar een lied over gemaakt: 50 Ways to Leave Your Lover. Stel dat je partner verliefd is geworden op een ander en je dat meteen vertelt. Stel dat hij voor die ander kiest, maar er wel bij zegt dat hij altijd veel van je heeft gehouden. Dan zal het verdriet, hoe heftig ook, toch minder schrijnend en verwarrend zijn.’

Helaas beheersen veel mensen die een relatie beëindigen niet de kunst van fatsoenlijk afscheid nemen, weet Langeveld zowel uit eigen ervaring als die vanuit haar cliënten. Integendeel, iemand dumpen gaat niet zelden gepaard met het toebrengen van extra letsel, bijvoorbeeld door te zeggen: “De seks met jou heeft nooit iets voorgesteld.”

Hoe genees je een gebroken hart? Roel van Duijn, die zich naast zijn werk als Amsterdams raadslid op internet heeft ontpopt als ‘liefdesverdrietdokter’, schreef er ook een boek over: Liefdesverdriet. Het eerste deel gaat over zijn eigen ‘pijn van de ongewilde loslating’, voor het tweede deel ondervroeg hij veertig lotgenoten, merendeels vrouwen, bij wie in zo’n 80 procent van de gevallen een ander in het spel was. Negen van de veertig ‘proefpersonen’ zijn als herboren uit hun verdriet voorschijn gekomen, met een scherpere kijk op hun karakter en in staat om een nieuwe, intensieve liefdesrelatie aan te gaan. Van Duijn noemt ze liefdesverdrietsterren. Om zo’n ster te worden, moet je volgens hem drie fasen goed doorlopen: Fase een is door de modder gaan, niet vluchten voor de pijn. Fase twee is jezelf vernieuwen, bijvoorbeeld door therapie, door een nieuwe hobby of studie te beginnen, door creatieve talenten in jezelf aan te boren, zoals (dagboek) schrijven of door je te verdiepen in spiritualiteit. Fase drie is leren (weer) van jezelf te houden; dat wordt vergemakkelijkt als fase twee succesvol verloopt.

Daarnaast ontwikkelde Van Duijn – die in het middel laat of hij zelf een liefdesverdrietster is, maar inmiddels wel is hertrouwd – ook nog allerlei modellen die helpen of juist beletten om zo’n ster te worden. Het jij-hebt-de-schuldmodel blijkt favoriet bij de bezoekers van www.liefdesverdriet.info. ‘Hoe populair ook, voor innerlijke groei is het niet aan te raden,’ schrijft Van Duijn. ‘Nieuw liefdesverdriet ligt voor de aanhangers van dit model op de loer’. Inderdaad, als je valt op foute mannen, moet je óók bij jezelf te rade gaan hoe dat zo komt.

Ook het terugveroveringsmodel of het weer-naar-elkaar-toe-groeien-model leidt volgens hem maar zelden tot een goed resultaat. ‘Wanneer verlangen niet aan beide kanten leeft, is het een bedenkelijke illusie.’ Hij is wel lovend over het help-lotgenotenmodel, door hemzelf met succes toegepast.

Lu Langeveld wil er nog graag aan toevoegen dat je liefdevol naar jezelf moet blijven kijken. ‘Weiger jezelf te veroordelen. Zie verlaten worden als een kans om oude rotzooi op te ruimen en veel over jezelf te weten te komen. Mislukt bijvoorbeeld de ene relatie na de andere, dan is een singlebestaan voor jou misschien wel de beste optie.’

Ze is niet voor wraak. ‘Het kan even een opluchting zijn, maar het besmeurt de relatie die je hebt gehad.’ Beter is het dus om woede te ventileren door boze brieven te schrijven die je vervolgens niet opstuurt.

Judy Queysen is herboren uit haar nachtmerrie te voorschijn gekomen, al heeft het wel zo’n zeven jaar gekost voordat ze zover was. ‘Het duurde extra lang omdat ik ook lichamelijk ziek was geworden.’ Na diep door de modder te zijn gegaan, heeft ze zichzelf onder meer vernieuwd door het volgen van psychotherapie (een jaar), haptotherapie (twee jaar), door een uiterlijke metamorfose, door te gaan schilderen en fotograferen, door webmaster te worden en door nieuwe vrienden en vriendinnen te maken, onder andere via internet. Maar sinds vorig jaar september is er weer een nieuw liefde met een grote L in haar leven. Ze waren al een tijdlang platonisch bevriend toen de vonk oversprong. ‘Hij is net zoals ik verlaten. We doen het dus voorzichtig aan, maar we gaan er allebei wel 300 procent voor.’


Lezen over liefdesverdriet:

John Gray en Martin Gray, Mars & Venus beginnen opnieuw (2004)
Paul MacKenna en Hugh Wilbourn, Hoe lijm ik mijn gebroken hart? Verder met je leven na een verbroken relatie. (2003)
Doris Wolf, Als je partner je verlaat. Wacht niet tot de tijd je wonden heelt – pak zelf je leven weer op (1998)
Lisa Sussman, Manmanagement. Meer dan 350 manieren om het beste uit je man te halen (2006). In dit boek staan tips voor gedumpte vrouwen.
Roel van Duijn, Liefdesverdriet (2004). Alleen nog leverbaar via contact@liefdesverdriet.info


Vrouwen restylen, mannen drinken

Mannen en vrouwen gaan anders om met liefdesverdriet, blijkt uit een Duits onderzoek. Vrouwen hebben drie keer vaker schuldgevoelens over hun eigen rol in de relatiebreuk. Mannen stortten zich drie keer vaker op alcohol en drugs om de pijn te verdoven. 14 procent van de mannen en 4 procent van de vrouwen zet de woede op de ander daadwerkelijk om in agressief gedrag. Vrouwen praten veel meer dan mannen met familie en vriendinnen over de mislukte relatie. Mannen ondernemen eerder iets met oude vrienden met wie ze lang geen contact hebben gehad. Ze proberen ook vaker dan vrouwen hun geknakte ego op te krikken door one-night-stands. Vrouwen veranderen vaker dan mannen iets aan hun uiterlijk, bijvoorbeeld een ander kapsel of een strakker figuur door af te vallen.


Vijf fasen

Liefdesverdriet kent net zoals rouwen om een overledene verschillende fasen, die ook door elkaar heen kunnen lopen:

* Ontkenning. Morgen staat hij weer op de stoep. We zitten even in een dipje, maar hij is stapelgek op mij.

* Woede. Je denkt: hoe durft hij? Er is iets ernstig mis met hem. Het is allemaal de schuld van die del die hem nu in zijn macht heeft.

* Verdriet. Je voelt je ontredderd en eenzaam en denkt dat je nooit meer een nieuwe liefde zult vinden.

* Loslaten. Je wordt realistisch en geeft de hoop op dat het nog goedkomt. Het kan helpen om elkaar niet meer te zien, al is dat natuurlijk niet voor iedereen weggelegd, zeker niet als jullie samen kinderen hebben of als je buren of collega’s bent.

* Acceptatie. Je ontdekt dat het alleen-zijn ook zo z’n voordelen heeft en dat je bepaalde eigenschappen van je ex helemaal niet mist, zoals zijn ochtendhumeur, zijn gesnurk en zijn gevit op je slordigheid.